Unijna biogospodarka wolna od związków rtęci
Unia Europejska podjęła ważne kroki na drodze do uzyskania gospodarki wolnej od rtęci i rozpoczęła procedurę wprowadzania w życie konwencji z Minamaty w sprawie tego pierwiastka. Ten traktat Organizacji Narodów Zjednoczonych, który stanie się prawnie wiążący w sierpniu 2017 r., ma chronić zdrowie ludzkie oraz środowisko poprzez zmniejszenie globalnego narażenia na kontakt z rtęcią.
Rtęć to substancja zanieczyszczająca środowisko, stanowiąca światowy problem. Od 40 do 80 % rtęci znajdującej się w Europie pochodzi z innych części świata, dlatego niezbędne jest podjęcie działań międzynarodowych. Z tego powodu UE była ważną siłą napędową w procesie negocjacji wiążącego międzynarodowego traktatu, który ma zahamować skażenie rtęcią.
Rtęć to toksyczny pierwiastek, który gromadzi się w tkance ryb i zwierząt i przenika do łańcucha pokarmowego. Jest szczególne groźny dla kobiet w ciąży, noworodków i dzieci. Szkodliwe może być jego wdychanie, połknięcie, a nawet dotknięcie, a znaczne narażenie na ten pierwiastek może skutkować poważnymi chorobami neurologicznymi, uszkadzać mózg, płuca, nerki oraz system immunologiczny. W latach 50. w Minamacie w Japonii doszło do największego skażenia rtęcią, na skutek którego ucierpiało ponad 2000 osób.
Konwencja z Minamaty, która opiera się w dużym stopniu na istniejących już przepisach unijnych, spowoduje zaostrzenie norm środowiskowych na całym świecie i zapewni równe warunki dla wszystkich największych gospodarek światowych.
W ciągu ostatnich 20 lat UE wypracowała kompleksowe przepisy dotyczące całego cyklu użytkowania substancji chemicznych, począwszy od ich wydobycia po utylizację. Obejmują one handel rtęcią i wprowadzanie na rynek produktów zawierających rtęć. W 2003 r. UE całkowicie zakończyła produkcję tego pierwiastka, jednak wciąż zmagamy się z globalnym problemem zanieczyszczenia rtęcią. Przykładowo, emisja rtęci następuje w wyniku spalania węgla na całym świecie, a skażone nią ryby mogą pochodzić nawet z bardzo odległych krajów.
Obecnie UE jest na dobrej drodze ku całkowitej eliminacji rtęci z naszego społeczeństwa. Od ponad 15 lat obowiązują zakazy dotyczące używania rtęci na etapie produkcji, np. baterii, lamp czy sprzętu elektrycznego. Procesy produkcyjne, np. sprzężona produkcja chloru i alkaliów, mają zakończyć się w tym roku. W celu zapobiegania zanieczyszczaniu środowiska ograniczeniom podlega również stosowanie rtęci w medycynie, na przykład w amalgamacie dentystycznym. Wszelkie nowe inwencje w zakresie produktów lub procesów przemysłowych wymagające użycia rtęci zostały zakazane z wyjątkiem jednego przypadku: jeśli wynalazek ma wpłynąć korzystnie na środowisko lub zdrowie ludzkie i nie ma dla niego alternatywy bezrtęciowej.
We wrześniu 2017 r. odbędzie się konferencja stron przystępujących do konwencji z Minamaty. Na tym spotkaniu przyjęte zostaną wytyczne dotyczące źródeł dostaw, handlu oraz najlepszych dostępnych technologii ograniczających emisję rtęci, na przykład w elektrowniach węglowych. Konferencja skupi się również na konieczności podjęcia działań przez kraje odpowiedzialne za największe zanieczyszczenie rtęcią i zagwarantowaniu zaangażowania międzynarodowej społeczności w celu stosowania uzgodnionych przepisów.