Poprawa otoczenia inwestycyjnego dzięki polityce spójności
Jednym z kluczowych elementów reformy polityki spójności na lata 2014–2020 było wprowadzenie wobec państw członkowskich warunków wstępnych dla otrzymania środków z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.
Opublikowana pod koniec marca przez Komisję Europejską pierwsza ocena pokazuje jak wiele wnosi ten dodatkowy etap oraz że warunki wstępne okazały się stanowić dla państw członkowskich i regionów silną zachętę do przeprowadzenia reform, które w przeciwnym razie byłyby realizowane z opóźnieniem lub może w ogóle nie doszłyby do skutku.
Warunki wstępne dotyczące skutecznych inwestycji (zwane również „uwarunkowaniami ex ante”) obejmują szeroki wachlarz sektorów, w tym zgodność z efektywnością energetyczną, innowacje, plany cyfrowe i reformy systemów edukacji. Zostały one włączone do zreformowanej polityki spójności, aby zapewnić należyte i skuteczne wydatkowanie środków.
Wiele z nich dotyczyło barier horyzontalnych i sektorowych, które hamują inwestycje w UE. W ten sposób warunki te przyczyniły się do pogłębienia jednolitego rynku i realizacji planu inwestycyjnego, za pośrednictwem trzeciego filaru.
Wzmocniły one na przykład struktury instytucjonalne i przyczyniły się do ustanowienia przejrzystych procedur w dziedzinie zamówień publicznych. Ponadto, zobowiązały państwa członkowskie do usprawnienia i uproszczenia otoczenia regulacyjnego i politycznego w odniesieniu do małych przedsiębiorstw. Przykładowo wdrożono środki w celu ograniczenia czasu i kosztów związanych z zakładaniem przedsiębiorstw. Na Malcie oraz w Portugalii i Słowenii wprowadzono „testy MŚP”, by monitorować wpływ prawodawstwa krajowego na MŚP.
W sektorze cyfrowym warunki wstępne zmusiły państwa członkowskie do utworzenia wykazu priorytetowych projektów, zgodnie z celami rozwoju sieci szerokopasmowych jednolitego rynku cyfrowego. W taki sposób warunek wstępny dotyczący rozwoju cyfrowego doprowadził do przyjęcia zmienionej strategii rozwoju cyfrowego w Grecji.
Warunki te doprowadziły także do niezbędnych zmian legislacyjnych w wielu dziedzinach – edukacji, rynku pracy, opieki zdrowotnej i włączenia społecznego, by wymienić tylko kilka przykładów.
W Chorwacji, Bułgarii i Rumunii mapy infrastruktury opieki zdrowotnej opracowane w celu spełnienia warunku wstępnego dotyczącego sektora ochrony zdrowia wypełniały różnorakie zalecenia dla poszczególnych krajów dotyczące efektywności kosztowej wydatków, dostępności i ogólnej efektywności w sektorze ochrony zdrowia.
W Czechach, we Włoszech, w Polsce, Portugalii, Słowenii i Hiszpanii spełnienie warunku wstępnego „efektywność energetyczna” dało znaczący impuls do szybkiej transpozycji dyrektyw w sprawie efektywności energetycznej i w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. W szeregu państw członkowskich, przykładowo na Węgrzech, warunek wstępny dotyczący wody zachęcił władze do wprowadzenia polityki ustalania cen wody w sektorze rolnym, co stanowiło zachętę dla rolników do korzystania z zasobów wodnych w bardziej efektywny sposób.
Wśród wielu warunków koniecznych znajdował się wymóg, by wsparcie z funduszy UE stanowiło część ram inwestycji strategicznych. Ramy te zostały opracowane tak, by spełniały odpowiednie kryteria jakości, w oparciu o analizę potrzeb. Obejmują one środki służące przyciągnięciu prywatnych inwestycji i dotyczą finansowania na poziomie UE, krajowym i regionalnym. W efekcie doprowadziły one do lepszej koordynacji i lepszego nadawania priorytetów w zakresie wydatków publicznych.
W Portugalii warunek wstępny odnoszący się do badań i innowacji (B&I) obejmował wymóg przyjęcia krajowych i regionalnych strategii inteligentnej specjalizacji. Przyczyniło się to do skoncentrowania finansowania publicznego badań i innowacji na ograniczonej liczbie kluczowych obszarów konkurencji oraz do określenia możliwości tworzenia partnerstw między środowiskiem akademickim a innowacyjnymi przedsiębiorstwami.
Skuteczna administracja publiczna jest kluczem do sukcesu UE i inwestycji publicznych. Tam, gdzie warunki wstępne zawierały wyraźny wymóg wzmocnienia i reformy administracji, sam proces ich spełniania skutkował poprawą koordynacji i komunikacji między ministerstwami, agencjami, władzami regionalnymi i lokalnymi oraz innymi zainteresowanymi stronami.
We francuskim regionie Owernia, w ramach warunku wstępnego dotyczącego badań i innowacji, władze lokalne, społeczeństwo obywatelskie i lokalne przedsiębiorstwa po raz pierwszy wspólnie zaangażowały się w tworzenie regionalnej strategii innowacyjnej.
Dodatkowe informacje
Dokument roboczy służb Komisji – Wartość dodana uwarunkowań ex ante w europejskich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych - pobierz